Naar aanleiding van de realisatie van het monument in Haarlem, werd ik benaderd door mensen van de Stichting Joods Monument Heemstede. Ook zij wilden graag een namen monument om de Joodse slachtoffers uit Heemstede te kunnen gedenken. De opdracht was om een monument te ontwerpen voor bij het bestaande vrijheidsmonument en dan zodanig dat het geen afbreuk ervan zou doen. Dat werd een aardige opgave.
In eerste instantie had ik hiervoor een eerste ontwerp gemaakt, welke uit 3 grote stenen van zwart graniet bestond. Kijkende naar bovenstaande foto, dacht ik dat het mooi zou zijn om de stenen wat meer naar de achtergrond, tegen de bossage aan te zetten. Hierdoor zou een soort van decor ontstaan, waardoor het vrijheidsbeeld er nog meer uit zou springen.
De middelste steen zou de Joodse gemeenschap symboliseren en de twee schuine stenen de Heemsteedse bevolking. Als het waren wordt hierbij de Joodse gemeenschap ondersteund door de Heemsteedse bevolking en vormen zo samen één. Tevens zouden dan alle namen van de weggevoerden joden op de twee schuine stenen komen. Na de ontwerptekeningen en een artist-impression in de krant kreeg de stichting te maken met veel weerstand. Het zou volgens een aantal mensen in Heemstede veel te groot worden en het zou het karakter van het vrijheidsbeeld aantasten. Hierna is er een 1-op-1 mock-up gemaakt van het monument en zijn we samen met de welstandscommissie gaan kijken hoe het er daadwerkelijk uit zou komen te zien. En tevens om de juiste plaatsbepaling.
Iedereen had wel zoiets van dat dit er best wel mooi uit zag. Echter waren er toch nog een hoop mensen die het te imposant en te groot vonden. Dus om meer draagvlak voor het monument te kunnen krijgen, werd mij toen gevraagd of ik iets kleiners kon bedenken. Iets wat ingetogener was, zodat er meer draagvlak voor de realisatie ervan zou kunnen ontstaan.
Boek van de namen
Hierna heb ik het hele idee losgelaten om de beide monumenten met elkaar te integreren en heb ik gekozen voor een geheel opzichzelfstaand object. In mijn hoofd speelde nog steeds het Joodse gezegde; “Als je naam niet beschreven staat, heb je niet bestaan.”. Dit speelde al een rol bij het monument in Haarlem en ik wilde dit graag wat meer verdiepen. Ik heb de rabbijn hierover geraadpleegd en die vertelde, dat als je kwam te overlijden, dat je dan werd bijgeschreven in het ‘Boek van de namen – Sefer HaSjemot’. Dit bracht mij op het idee om een boek te gaan tekenen. Want de afgevoerde en vermoorden Joden zijn eigenlijk nooit in het Sefer HaSjemot bijgeschreven en om hun toch een bestaansrecht te geven moesten zij weer in een boek beschreven gaan worden. Dit resulteerde in de volgende ontwerptekening.
Een opengeslagen boek op een soort van boekensteun, omdat voor de mensen die met naam op dit monument staan het verhaal eigenlijk nog niet uit was, maar een abrupt einde kreeg. En ook hierbij was gekozen voor zwart graniet, zoals in Haarlem, om ook aan te geven dat dit de zwarte bladzijde uit de geschiedenis was.
Hierna is alles in een stroomversnelling geraakt. Het ontwerp werd goedgekeurd en hierna werd het ‘Boek van de namen’ in samenwerking met Tetterode Natuursteen te Amsterdam gerealiseerd. Op 4 mei 2015 was de onthulling van dit monument.
Compliment voor een oorlogsmonument 2017
De provincie Noord-Holland telt meer dan 500 oorlogsmonumenten die herinneren aan de Tweede Wereldoorlog of oorlogssituaties en vredesoperaties daarna. In Noord-Holland werd in aanloop naar de Nationale Viering Bevrijding op 5 mei vijf monumenten genomineerd voor het ‘Compliment voor een oorlogsmonument’. Dit monument was één van de vijf genomineerde monumenten. De winnaar zou een trofee en 1.000 euro ter ondersteuning van activiteiten rondom het monument ontvangen.
Het ‘Compliment voor een oorlogsmonument’ werd op 11 april uitgereikt in het gemeentehuis van Velsen. Van de vijf genomineerden worden korte videoportretten gemaakt. En bij de uitreiking bleek mijn monument het winnende monument te zijn. Ik ben dan ook super trots dat het monument het Compliment voor een oorlogsmonument gekregen heeft.
Meer informatie over de Stichting Joods Monument Heemstede is op hun Facebook pagina te vinden.